Najogólniej rzecz ujmując dyskalkulia jest rodzajem specyficznych trudności w nauce matematyki, nabywaniu treści w obszarze wiedzy i kompetencji arytmetycznych. Pojęcie dyskalkulii wywodzi się z łacińskiego języka: „calkulare” – liczyć; oraz z greckiego „dys”, co znaczy „nie”, „źle”

Wg. Ladislav’a Kość dyskalkulię rozwojową definiuje się jako „strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych, mających swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno-fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem. Co ważne dyskalkulia rozwojowa jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych” (Kość L., Psychologia i patopsychologia zdolności matematycznych, Warszawa 1982r.).

Dyskalkulia a dysleksja:

Szacuje się, że trudności w zakresie zdolności matematycznych mogą, ale nie muszą współwystępować.

Wg. danych Krasowicz-Kupis, około 50% uczniów z dysleksją osiąga przeciętne wyniki w matematyce, 10% uczniów radzi sobie z nią doskonale. Z kolei około 25% uczniów ma poważne problemy w nauce matematyki.

Specyficzne trudności w nauce mogą mieć zatem postać dysleksji; dyskalkulii, mieszanych trudności, gdzie dyskalkulia jest wynikiem dysleksji, wówczas problemy ucznia w nauce matematyki są współwystępujące z diagnozą dysleksji.

Na co zwracać uwagę? Charakterystyczne objawy na różnym poziomie wiekowym i edukacyjnym:

*trudności z odczytywaniem czasu chociaż dziecko zna godziny, połówki, ćwierci godzin,

*niepoprawne liczenie przedmiotów, błędy w liczeniu wynikające np. z nienabytej przez ucznia stałości pojęcia liczby (koncepcja J. Piaget’a),

*błędy „nieuwagi”; pisanie liczb, symboli pochodzących znikąd, trudności z utrwalaniem wzorów,

*niechęć do sprawdzania pracy lub sprawdzanie nieskuteczne,

*trudności w rozumieniu języka matematycznego, stosowaniu go (suma…licznik…), mylenie znaków działań,

*powtarzanie liczby, symbolu (lub procesu), który był użyty w poprzednim obliczaniu,

*powolne odpowiedzi (szczególnie widoczne przy obliczeniach arytmetycznych „w pamięci”, sprawdzaniu tabliczki mnożenia),

*długo utrzymujące się, niedojrzałe strategie liczenia; palce, patyczki, trudności dziecka z oderwaniem się od konkretu,

*tendencja do zastępowania działań złożonych prostszymi np.: dziecko zamiast opanować t. mnożenia i dzielenia wciąż może posługiwać się dodawaniem, odejmowaniem,

*trudności w obliczeniach wymagających przekraczania progu dziesiątkowego, uczeniu i zrozumieniu granic liczbowych: 10, 20,

*trudności w rozumieniu pojęć związanych z czasem i przestrzenią (poprzedni, następny, jeden mniej niż, mylenie kierunkowości w działaniach, określanie miejsca po przecinku oraz funkcji zera, przenoszenie liczb, pożyczanie, geometria),

*problemy z czytaniem map, analizą i interpretacją wykresów, interpretacją graficznie przedstawionych danych liczbowych,

*trudności z porządkowaniem wiedzy matematycznej, procesów obliczania, kolejności wykonywania działań,

*trudności z szacowaniem wielkości liczb bez potrzeby każdorazowego przeliczania i podawania konkretnego wyniku,

*trudności z zastosowaniem wiedzy z lekcji w samodzielnej pracy w domu np.: w trakcie odrabiania lekcji, ćwiczeń z matematyki,

*trudności w rozumieniu i używaniu statystyki,

*częste mylenie przycisków w kalkulatorze, problemy z funkcjonowaniem pamięci sekwencyjnej; pomyłki w liczeniu pieniędzy.

Powyższe trudności mogą stanowić dla rodzica, opiekuna czy nauczyciela wskazówkę dla rozważania, czy uczeń/ dziecko może przejawiać specyficzne trudności w nauce matematyki. Każdorazowo weryfikacja i ocena objawów musi zostać poddana ocenie w badaniach psychologiczno-pedagogicznych ucznia. Czasami, to co z pozoru możemy nazywać dyskalkulią, często nią nie jest. Każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie. Trudności mogą wynikać zarówno z indywidualnego tempa rozwoju struktur zdolności matematycznych, jak również wynikać z indywidualnych predyspozycji dziecka. W końcu nie każdy będzie matematykiem… Nierzadko też na przyczyny trudności w nauce matematyki wpływają liczne braki, które uczniowie „gromadzą” na różnych etapach swojej edukacji. Braki te mogą sprawiać, iż w kolejnych klasach dzieciom trudno będzie łączyć wiedzę wcześniej nabytą z nowymi treściami. Program nauki matematyki jest z założenia programem liniowym, pewne treści mogą pojawiać się w edukacji raz, aby następnie możliwe było wprowadzanie kolejnych treści i rozwijanie umiejętności bazujących na tych wcześniejszych. Przykładowo: nieugruntowanie pojęcia liczby, niedostateczne opanowanie stałości liczebności zbioru może generować trudności w nauce ułamków. Trudno będzie dziecku, które nie zrozumiało pojęcia liczby dodatkowo zrozumieć, że teraz ta sama liczba ulega podzieleniu na poszczególne części ułamkowe, itd.

mgr Izabela Chróst-Jóźwiak, pedagog

.